آماده کردن سبزه عید در خانه

سبزه یکی از سین های هفت سین نوروزی و کاشتن آن قبل از عید یکی از رسوم ما ایرانیان است. ایرانیان در گذشته هر سال قبل از نوروز چند نوع سبزه می کاشتند و معتقد بودند کاشتن سبزه سبب می شود ما سال خود را با سبزی و سرسبزی آغاز نماییم.

تاریخچه ی کاشتن سبزه

از روزگاران قدیم در بین همه خانواده های ایرانی کاشتن سبزه مرسوم بوده است. در ایران باستان در کاخ پادشاهان بـیست و پنج روز قبل از نوروز در میدان شهر دوازده ستون از خشت خام بر پا می شد و بر هر ستون غلات متفاوتی مانند گندم، جو، برنج، باقلا، کاجیله، ارزن، ذرت، لوبـیا، نخود، کنجد، عدس و ماش می کاشتـند و در ششمین روز فروردین، با شادی این سبزه ها را می کندند و به نشان برکت و باروری در تالارها پخش می کردند. در همان روزگاران معمولا سه قاب از سبزه به نماد اندیشه نیک، گفتار نیک و کردار نیک بر سفره هفت سین می گذاشتند.

علت کاشت سبزه چه بود؟

پیشنیان ما سبزه را نماد برکت و باروری می دانستند و قبل از عید گندم، جو و ارزن را که جزو مهم ترین خوراک آنها بود، می کاشتند و اگر دانه ها رشد خوبی داشت، آن سال را سالی پر برکت می دانستند.

زرتشتیان رویش سبزه را نماد تازگی و برکت زندگی می دانند. زرتشتیان در گذشته بیشتر “تره تیزک” یا به زبان محلی ششه را بر روی کوزه های سفالی سبز می کردند.

دلیل علمی کاشت سبزه

بر اساس یافته پژوهشگری دلیل علمی کاشت سبزه این بود که:

ایران دارای آب و هوای بسیار متنوع و متفاوت است و خانم های ایرانی برای اینکه بدانند کدام نوع از غلات رشد بهتری در آن سال خواهد داشت، غلات مختلفی مانند گندم، جو، عدس، لپه و… می کاشتند. آنها معتقد بودند کلیه کاشتنی ها و نشاءها با آب و هوای همان سال نسبت مستقیم دارد.

بنابراین هر کدام از آنها که بهتر سبز می شد آن را در همان سال می کاشتند مثلا اگر آن سال عدسشان آفت می زد و کچل می شد، دیگر عدس نمی کاشتند. مثلا مردم در شهرهای استان لرستان، گاودانه می کاشتند تا بدانند در سال جدید خوراک دام دارند یا خیر و در غیر این صورت، گیاه دیگری را بکارند.

کاشت سبزه هفت سین از گذشته تا به امروز

گر چه امروزه دیگر خبری از ستون هایی که در گذشته بر روی آنها سبزه می کاشتند، نیست؛ اما هنوز هم بسیاری از مردم قبل از آغاز سال نو (ده روز یا دو هفته پیش از نوروز) در ظرف های کوچک و بزرگ دانه هایی چون گندم، عدس، ماش و … را سبز می کنند تا بر سر سفره هفت سین قرار دهند. سبزه به نشانه طراوت و سرسبزی و سر زندگی است و یکی از سین های اصلی سفره نوروزی می باشد.

معمولا مردم تا سیزده فروردین ( سیزده بدر ) این سبزه ها را نگه می دارند و زمانی که برای ” سیزده بدر ” از خانه بیرون می روند، آنها را در آب روان می اندازند.

بیشتر دانه هایی که برای کاشت سبزه عید به کار می رود گندم و عدس ، ماش و تره تیزک است. مردم آذربایجان، سومین چهارشنبه اسفند ماه به گندم و عدس برای سفره عید خود می کارند. مردم یزد نیز از نیمه اسفند سبزه را در کاسه و بشقاب و روی کوزه های سفالی می کارند.

نکاتی برای تهیه سبزه عید

1. گندم، عدس، تره تیزک بهترین دانه ها برای کاشت سبزه هستند.
2. تره تیزک را یک شبانه روز خیس می کنند و آن را در کیسه های پارچه ای نازک می ریزند و در جایی گرم قرار می دهند تا جوانه بزند،پس از جوانه زدن دانه ها را در بشقاب های پهن بی لبه ریخته و روی جوانه ها را پرده ای از ماسه نرم می ریزند و آب می دهند تا سبز شود.
3. برای اینکه سبزه عیدتان رشد بهتری داشته باشد، از ظروف سفالی و چینی به جای ظروف پلاستیکی استفاده کنید.
4. برای بیشتر شدن عمر سبزه باید قطر بستر کمتر باشد.
5. برای آبیاری سبزه در طی مراحل کشت سبزه عید از آب ولرم استفاده کنید.
6. در صورت زندگی در محیط گرم و خشک تا مرحله ای که جوانه ها به یک سانت نرسیده اند از پارچه مرطوب استفاده کنید.

سبزه عید، ایرانیان از زمان باستان تا امروز به مناسبت هر یک از جشن‌های آیینی سفره‌ای پهن می‌کردند. در این سفره معمولا مواد غذایی تازه و سالمی قرار می‌گرفت که در زندگی روزمره‌ی مردم استفاده می‌شد؛ فلسفه‌ آن هم شکرگزاری برای داشتن این نعمت‌ها و داشته‌ها است. نوروز مهم‌ترین جشن باستانی ایرانیان است؛ آیینی که شروع شادمانه‌ فصل بهار و سال نو را جشن می‌گیرد. سفره نوروز هفت سین است؛ سفره‌ای که از هفت نعمت مهم در زندگی تشکیل شده است. هر کدام از سین‌ها نماد مفهومی در ادبیات و فلسفه است. سبزه هفت سین یکی از اعضای این سفره‌ دوست‌داشتنی و نماد زایش، شکوفایی و سرزندگی است. در این مطلب با طرز تهیه سبزه عید و چند ایده خلاقانه برای درست کردن سبزه هفت‌سین آشنا خواهید شد.

سبزه عید و نوروز

هر چقدر هم که درگیر شلوغی‌های آخر سال باشید، درست کردن سبزه عید یکی از کارهای مهم پیش از نوروز است. هرچند روزهای آخر اسفند در خیابان‌ها گوش‌تاگوش سبزه و ماهی قرمز می‌فروشند، درست کردن سبزه عید، رسیدگی و پرورداندن آن لذت خودش را دارد. پس، زمان را از دست ندهید؛ زیرا سبز شدن و جوانه زدن سبزه‌تان نسبت به نوع بذری که انتخاب می‌کنید، زمان می‌برد.

شما می‌توانید برای سبزه عید خود از بذرهای متفاوتی استفاده کنید. سبزه‌های گندم، جو، ماش و عدس هر کدام می‌توانند سبزه‌ای زیبا در سفره هفت سین شما باشند. فقط طول مدت جوانه زدن و سبز شدن آن‌ها متفاوت است.

سبز کردن شاهی، خاکشیر و تخمه آفتابگردان نیز در بعضی از شهرهای ایران رواج دارد. در صورتی که مایل به سبز کردن این بذرها هستید، بهتر است عجله نکنید و یک هفته پیش از عید برای درست کردن آن‌ها وقت بگذارید؛ زیرا این بذرها زودتر از بقیه سبز می‌شوند.

بعضی از قدیمی‌ترها معتقد بودند درست کردن سبزه به دست آدم‌ها بستگی دارد. اگر کسی دست خوبی داشته باشد، بذرهایش به سبزه‌ای پرپشت و سالم تبدیل می‌شود. فارغ از درست یا غلط بودن این اعتقاد، برای تهیه سبزه، به رویش و سبزی باور داشته و مثبت‌اندیش باشید.

مواد و لوازم موردنیاز برای درست کردن سبزه عید

• بذر به مقدار لازم (یک استکان برای یک ظرف متوسط سبزه مناسب است)؛
• ظرف برای خیساندن و مرطوب نگه‌داشتن؛
• ظرف سبزه عید؛
• پارچه نخی در اندازه مناسب.

طرز تهیه سبزه عید با گندم

مرحله اول

۱۰ روز پیش از عید، گندم‌ها را به مدت دو شب خیس کنید. در این مدت باید چند بار آب داخل ظرف را عوض کنید تا بذر شما ترش و به اصطلاح گندیده نشود.

مرحله دوم

پس از اینکه گندم‌ها جوانه زدند آنها را آبکشی کنید و درون پارچه نخی نم‌دار قرار دهید. نباید پارچه‌ای بسیار نازک و یا بیش از اندازه ضخیم را برای نگهداری بذرها انتخاب کنید.

مرحله سوم

بذرهای گندم را کاملا با پارچه بپوشانید و هر چند ساعت یک‌بار با اسپری آب، آن را نم‌دار کنید. اگر پارچه خشک باشد، ممکن است بذرها خراب شوند. همچنین بدانید که خیس بودن بیش از اندازه به رشد زودهنگام بذرها کمکی نمی‌کند. پس تعادل را در آب‌رسانی رعایت کنید.

مرحله چهارم

پس از چند روز جوانه‌های ریز و سفید‌رنگ، سبز می‌شوند. این یعنی کارتان را درست انجام داده‌اید. حالا باید این دانه‌ها را به ظرفی که برای سبزه انتخاب کرده‌اید، منتقل کنید. ظرف سفالی بهترین گزینه برای این کار است.

مرحله پنجم